Sergio Leone

Serdzhio Leone

Sergio Leone – mashhur italyan rejissyor, ssenariy muallifi va prodyuser, spagetti-vestern yoʻnalishining...

Yoyish
Tarjimai hol

Sergio Leone 1929-yil 3-yanvar kuni Rimda tug‘ilgan. Uning otasi taniqli italyan rejissyor, aktyor va ssenariy muallifi Vinsenso Leone bo‘lib, u kino sohasida Roberto Roberti yoki Roberto Roberti-Leone taxallusi ostida ishlagan. Onasi ovozsiz kino aktyorasi Biche Valerian bo‘lgan. Kichikligida maktab yillarida Sergio oʻz sinfdoshi Ennio Morrikone bilan tanishib, doʻstlashgan va keyinchalik u Leone bilan uzoq vaqt davomida birga ijodiy yoʻl bosgan. Kelajak rejissyor oʻzining kino karerasini 18 yoshida boshlagan. Otasining kino asarlarini yaratishini koʻrib, u huquqshunoslik boʻyicha universitetni tashlab, ishga kirishgan. Dastlab Sergio Vittorio De Sika rejissyorining “Velosiped oʻgʻirlari” dramasini yaratish jarayonida uning assistenti boʻlgan. Bu film vaqt oʻtib neorealizm va butun dunyo kinosining klassikasi boʻlgan. Film “Oskar” mukofotining faxriy mukofoti, BAFTA sifatida eng yaxshi film va “Oltin Globus” mukofotining “Eng yaxshi xorijiy film” nominiyatsiyasida gʻolib boʻlgan.

Ellishin yillar boshlarida Leone ssenariy yozishga kirishgan. Birinchi navbatda bu “peplum” janrida boʻlgan, uning xususiyatlari antik yoki Bibliya syujetlaridan foydalanish, uzun davomiylik va koʻp jang sahnalari edi. Aynan bunday filmlar oʻsha paytda ommalashgan edi. Shuningdek, kelajak rejissyor bir qancha yirik xalqaro loyihalarda suratga olish jarayonida ishtirok etgan, masalan, Mervin Leroyning “Kamo gʻiyade shi” va Uilyam Uaylerning “Ben-Gur” peplum filmlari. Ikkala film ham “Oskar” mukofotining koʻp nominiyatsiyasi va mukofotlariga sazovor boʻlgan. “Pompey oxirgi kunlari” epik filmini suratga olish jarayonida rejissyor Mario Bonnar kasallik tufayli maydonga kela olmaganida, Leone uning oʻrniga chaqirilgan. Aynan u film ustida ishni yakunlagan. Buning barchasi tufayli, Sergio oʻzining “Rodos kolossi” filmiga tayyorlanayotgan vaqtda, yosh rejissyor kam byudjetga ega boʻlishiga qaramay, vizual jihatdan katta byudjetli Gollivud loyihasiga oʻxshash film yaratish uchun yetarli darajada tajriba va jihozlarga ega edi.

Oltmishin yillarda epik tarixiy filmlar oʻzining avvalgi ommaviyligini yoʻqota boshladi. Shu paytda Leone diqqatini yangi janrga – spagetti-vesternga qaratdi. Ushbu janrdagi birinchi ishi “Bir qoʻlcha dollar uchun” tomoshabinlar orasida katta ommaviylikka erishdi. Film syujeti Akira Kurosavaning “Telshunos” badiiy filmining syujetini deyarli toʻliq takrorlagan, ammo titrda bu ishga hech qanday havola yoʻq edi. Kurosavaning filmi amerika yozuvchisi va “nuar” janrining asoschisi Deshil Xemmetning romanlariga asoslangan boʻlsa-da, yapon rejissyor baribir mualliflik huquqlarini himoya qilish toʻgʻrisidagi sud daʼvosini bergan va vestern yaratuvchilari katta miqdordagi moddiy tovon pulini toʻlashga majbur boʻlgan. Dollar trilogiyasining davomi boʻlgan “Bir necha dollar koʻproq” va “Yaxshi, yomon, yovuz” filmlari ijodkorlarga tobora koʻproq mashhurlik olib keldi. Film ishlab chiqarish uchun sarflangan byudjet va chiqqandan keyin tushgan daromadlar sezilarli darajada oshgan edi.

Keyingi film “Bir kun Yovvoyi Gʻarbda”ni Sergio allaqachon Amerika kompaniyasi Paramount Pictures bilan hamkorlikda suratga olgan. Ssenariy yaratishda boshlang‘ich rejissyorlar Bernardo Bertoluchchi va Dario Ardjento ishtirok etgan. Ettimishin yillarning boshlarida Leone prodyuserlikka oʻtgan va keyingi rejissyorlik ishi “Bir kun Amerikada” faqat 1984-yilda chiqqan. Ustad ishlagan oxirgi loyiha “900 kun” nomini olgan va Ikkinchi Jahon urushi paytida Leningrad blokadasi tarixini hikoya qilishi kerak edi, ammo bu gʻoya amalga oshmadi. 1989-yil 30-aprel kuni 60 yoshida Sergio Leone yurak hujumidan vafot etgan.