Wes Craven

Ues Kreyven

Uesli Erl «Ues» Kreyven – taniqli amerikalik rejissyor, ssenariy muallifi, aktyor va prodyuser. Keng e'tirofga ega...

Yoyish
Tarjimai hol

«Ues» Kreyven 1939-yil 2-avgustda Ogayo shtati Kleveland shahrida tug'ilgan. Uning ota-onasi, Kerolayn Miller va Pol Kreyven, puritan baptist dinining ashnoslari bo'lgan. Qattiq tarbiyaga qaramay, o'g'li o'z yo'lini tanladi. Dastlab u oddiy o'rta maktabda o'qigan, so'ng ota-onasi tavsiyasi bilan Xristian Viton kollejiga kirgan va ingliz adabiyoti fakultetini tanlagan. Keyinchalik Kreyven o'zining yoshligida klassik adabiyotga qiziqqanligini aytib o'tgan va Fyodor Dostoyevskiy va Edgar Po asarlarini ko'p o'qigan. Aynan bu qiziqish uning kelajak kasbini tanlashdagi birinchi qadam bo'lgan.

Talabalik yillarida Ues kino san'atiga jiddiy qiziqa boshladi. Birinchi ishi – radio DJ-si bo'lib, u o'qishni davom ettirar ekan. Ammo sog'lig'idagi jiddiy muammolar tufayli u radiodan va o'qishdan voz kechishga majbur bo'ldi. Bir yildan keyin Kreyven kollejga qaytib keldi, lekin bu safar psixologiya fakultetiga o'tdi. 1963-yilda u Jon Xopkins universitetiga kirib, bir necha yildan keyin psixologiya bo'yicha magistr darajasini oldi. Kreyven kollejda psixologiya o'qituvchisi bo'lib ishga joylashdi va aspiranturaga kirib, ta'limni davom ettirishni rejalashtirardi. O'sha davrda u Bonni Broeker bilan uchrashdi va tez orada uning birinchi xotini bo'ldi. Er-xotinning ikki farzandi – o'g'li Jonatan va qizi Jessika dunyoga keldi. Keyinchalik nikoh buzildi.

Ajralishdan keyin Kreyven o'z karerasini tubdan o'zgartirishga qaror qildi va o'zini kino san'atiga bag'ishladi. Bu maqsadda u Nyu-Yorkka ko'chib o'tdi, u yerda o'zini rivojlantirish va amalga oshirish uchun ko'proq imkoniyatlar bor edi. Dastlab aloqalari va tajribasi yo'qligi tufayli u qiyin kunlarni boshidan kechirdi. U taksi haydovchisi bo'lib ishladi, keyinchalik kino kompaniyasida kuryer bo'ldi. Zo'r ta'limi, keng dunyoqarashi va kinoga bo'lgan samimiy ishtiyoqi tufayli maqsadli Kreyven karerada asta-sekin ko'tarildi. Vaqt o'tib, u posilchi lavozimini tovush muhandisi, montajchi, prodyuser va rejissyor lavozimiga almashtirdi.

O'zining birinchi loyihasi, triller «Oxirgi uy chapda»ni Kreyven 1972-yilda amalga oshirdi. Syujet Svetsiya folkloridagi «Tere qizi Venqedan» asosida yaratilgan bo'lib, u ikki qizning shafqatsiz zo'ravonligi va ota-onalarining qonli qasosini hikoya qiladi. Film shu qadar shafqatsiz chiqqanki, Ues uni chiqarishga uzoq vaqt muvaffaq bo'lmadi. Keyin besh yillik tanaffus bo'ldi: kino kompaniyalari tomoshabinlarning bunday hayratlanarli filmlarga tayyor emasligini taxmin qilishdi. Kreyvenning ikkinchi filmi «U hollar bor» 1977-yilda ekranga chiqdi. Horror odamxo'r oila haqida hikoya qiladi, ular o'rta asrlarda darada joylashib, yo'lovchilarni o'ldirib, yeyishadi. Asosiy rol uchun Kreyven tug'ma kasalligi tufayli qo'rqinchli tashqi ko'rinishga ega aktyorni tanladi.

Haqiqiy muvaffaqiyat va jahon shuhratini rejissyor 1984-yilda suratga olingan «Koshmar Elm ko'chasida» filmi bilan qo'lga kiritdi. Juda kam byudjetga ega bo'lsa-da, film tomoshabinlarning e'tiborini darhol tortdi. Bundan tashqari, u yosh va noma'lum aktyor Jonni Deppning kino debyuti bo'ldi. 1990-yillarda horrorlarga qiziqish biroz pasayib ketdi, ammo aynan Kreyven yana tomoshabinlarni hayratga solishga muvaffaq bo'ldi. 1996-yilda «Krik» slasher filmi ekranga chiqib, tomoshabinlarning muhabbatini va tanqidchilarning e'tirofini qo'lga kiritdi.