Devid Linch (David Lynch) — Amerikalik kino rejissyor va ssenariy muallifi. “Oltin palma shoxi” va “Oltin sher”...
YoyishRoj 20 yanvar 1946 yilda Montana shtatidagi kichik bir shaharchada dunyoga kelgan. Uning otasi olim bo'lib, AQSH qishloq xo'jaligi vazirligida ishlagan, shuning uchun oila tez-tez ko'chib ketgan. Bolaligida Devidning o'ziga xos qiziqishi bor edi. U hasharotlar (ularni qutilarga joylashtirgan) va hayvonlarning jasadlariga qiziqqan va keyinchalik o'likxonaga qarab turar edi - bularning hammasi uning o'limdan keyingi dunyoga qiziqishining natijasi edi. Shuningdek, bola rasm chizishga qiziqqan va rassom bo'lishni xohlagan. Shuning uchun 1963 yilda Devid Vashingtonda joylashgan Korkoran san'at maktabiga o'qishga kirdi va bir necha yildan keyin Filadelfiyaga ko'chib o'tdi va u erda Pensilvaniya san'at akademiyasiga bordi. U erda rasm chizish, fotografiya va haykal bilan shug'ullanardi.
Kelajakdagi rejissyorning sevimli rassomi ekspressionist Oskar Kokoshka bo'lib, shuningdek, F. Beykon va E. Hopperning ishlarini yoqtirar edi. 1966 yilda eksperimental san'at kurslarini o'tayotgan paytda Devid multfilmga qiziqa boshladi va o'zining birinchi animatsion qisqa metrajli film “Olti kishi kasal” ni yaratdi. Bir yildan keyin Linch kinokamera sotib oldi va animatsiyani kinokadrlari bilan birlashtirib, o'zining keyingi ishi “Alifbo” da mashhur avangard kino almanaxiga kirdi. O'sha davrda u “Buvim” filmiga ssenariy ustida ishlagan va keyinchalik ushbu film bilan tanlovda qatnashib, Amerika kino institutining stipendiyasini olgan va shu mablag' bilan 35 daqiqalik film suratga olgan, unda mukammal hikoya chizig'i va jozibali syujet mavjud edi. Film chiqqandan keyin tez orada Devid Linch to'liq metrajli film ustida ish boshladi, u “Bosh-lastik” deb nomlangan edi. Ammo moliyaviy muammolar tufayli jarayon cho'zilib ketdi, garchi Devidga bolalikdagi do'sti ham moliyaviy yordam ko'rsatgan bo'lsa-da. Faqat 1976 yilda film chiqdi. Unda Linchning murakkab va o'ziga xos syujet chiziqlari va syurrealistik hodisalarni yaratishdagi rejissyorlik qobiliyati yorqin namoyon bo'ldi. Dastlab skeptik qabul qilingan bu film keyinchalik madaniy klassikaga aylandi.
Linchga e'tibor qaratildi va Mel Bruksning taklifiga ko'ra u keyingi shodievri — “Fil odam” filmni suratga oldi, bu film “Oskar” mukofotiga sakkiz nomzodlik oldi. Shunday qilib, Devid Linchning keyingi loyihasi bir necha o'n million dollarlik katta byudjetga ega bo'ldi, ammo fantastik roman “Duna” ning ekranlashtirilishi tomoshabinlar orasida muvaffaqiyat qozona olmadi va kutilgan daromadni ololmadi. Keyinchalik chiqqan kengaytirilgan televizion versiyasidan Linchning o'zi ham qoniqmagan.
1986 yilda ekranga “Ko'k baxat” trilieri chiqdi, u Milliy kino tanqidchilari jamiyatining bir qator mukofotlarini oldi va tez orada Devid Linch Evropada ommalashdi. 1990 yilda Linch Kann kinofestivalida “Yovvoyi yurak” film uchun “Oltin palma shoxi” mukofotini oldi. O'sha yili televizorda Devid Linchning “Tvin Piks” deb nomlangan teleseriali namoyishga chiqdi. Lekin dastlabki seriyalarda ommalashgan loyiha reytingning keskin pasayishi tufayli yopildi. Shunga qaramay, bu Linchning ishi ham madaniy klassikaga aylandi. Keyinchalik “Tvin Piks: Olovdan o'tib” deb nomlangan to'liq metrajli film chiqdi. Keyingi film — “Yo'l hech qayerga” ham tanqidchilar tomonidan qarama-qarshi fikrlar uyg'otdi.
Ammo 1999 yilda chiqqan “Oddiy hikoya” dramasi ko'p ijobiy sharhlarni oldi. Keyinchalik Linch teleserial ustida ish boshladi. Ammo sinov namoyishlaridan o'ta olmagan loyiha bekor qilindi va suratga olingan materiallar “Mulxollend Drayv” deb nomlangan bir to'liq metrajli filmga yig'ildi, bu film “Oltin globus” mukofotiga to'rtta nomzodlik oldi.
Devid Linchning keyingi e'tiborga molik ishi “Ichki imperiya” filmi bo'ldi, u oddiy raqamli kamera bilan va oldindan ssenariy yo'q holda suratga olingan. Kelgusi yillarda Devid turli loyihalarda ishtirok etdi, shuningdek, reklama rolliklari va musiqiy kliplarni suratga oldi. Musiqa umuman Devid Linchning filmlarida katta rol o'ynagan va u uzoq vaqt davomida bastakor Andjelo Badalamenti bilan yaqindan hamkorlik qilgan. Keyinchalik Devid elektron musiqaga qiziqa boshladi va 2001 yilda o'zining birinchi albomini chiqardi, o'n yildan keyin esa ikkinchisini chiqardi.
Linchning hayotida transsendental meditatsiya muhim o'rin tutadi, shu mavzu bo'yicha u 2006 yilda kitob chiqargan, rus tilida “Katta baliqni tutish” deb nomlangan edi.